Perakende de sektöründe iş sağlığı ve güvenliği

Son yıllarda perakendeciler için insan kaynakları, kalite, çevre gibi konuları yönetmenin yanı sıra, iş sağlığı ve güvenliğini de yönetmek önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. İş sağlığı ve güvenliğini iyi yöneten perakendeciler, piyasada rekabet avantajı sağlarken, iş kazaları ve meslek hastalıklarının maliyetini de minimize ederek karlılıklarını arttırmaktadırlar.

İş güvenliği çalışmaları (ülkemiz bazında ele alırsak) perakende sektöründe tam olarak istenen düzeyde olmamak ile birlikte, bunun gerçekleşmemesinde birçok faktör olduğunu ifade etmek gerekir. Bu bileşenleri başlıklar altında incelersek;

Perakende sektöründe iş sağlığı ve güvenliği açısından sorunlar;

ü  Çoğu Perakendecide  iş güvenliği yönetim sisteminin olmaması.

ü  Personel işleri açısından diğer bir husus ise ( sektörel olarak da önlenmesi kolay olmayan) ‘personel devir hızıdır’. Zira mevzuat gereği yapılmış olan iş güvenliği çalışmalarında kimi personeller özel eğitim verilmesi / alınması gereken farklı görevleri yerine getirebilmektedir. (çalışan temsilcisi, yangın söndürme ekip üyesi, ilkyardım ekip üyesi, iş güvenliği kurul üyesi vs… )Fakat personel sirkülâsyonu fazla olması durumunda iş güvenliği çalışmaları da bundan olumsuz etkilenebilmektedir.

ü  “Doğru işe doğru personel yerleştirilme” anlayışının tam olarak yerine getirilmemesi, tabiri diğerle iş güvenliği kurallarından “işin ehli olma” kaidesinin dikkate alınmaması sonucunda iş kazası gibi istenmeyen olası durumlar meydana gelebilmektedir.

ü  İşyerinin ergonomik olmayan çalışma koşulları ve fiziksel risk etmenlerinin iş güvenliği koşullarına uygun olmaması da ayrı bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.

ü  Ücret, stres, fazla çalışma süreleri, yeterli dinlenme saatlerinin olmaması gibi örneklerini arttırabileceğimiz “psikolojik risk etmenleri” açısından yetersiz olan bir işyerinde iş güvenliği çalışmaları olumsuz etkilenecektir.

ü  Sağlık gözetimi; İşletmelerde personel işlerinin önemli kalemlerinden birini sağlık raporları teşkil eder ki bunu sağlık gözetimi olarak da ifade edebiliriz. Sağlık gözetiminin doğru bir şekilde yapılmaması, aslında işe alım sürecinin de tam olarak gerçekleşmediğini ki ciddi sağlık problemleri sonucu düşünülen pozisyona getirilmiş personelden istenen verim alınamamakta ve sonucunda iş akdinin feshi gerçekleşebilmektedir.

  

Perakende sektöründe iş sağlığı ve güvenliği açısından riskler;

      Yönetimsel riskler; işin ehemmiyetine varılmamış yönetim anlayış. Maalesef perakende sektöründe ilk bakışta  bazı tehlikeler varlığını hissettirmese de potansiyel tehlikeleri işin işleyişi sırasında gözlemleyebilmekteyiz. Mesela, iş güvenliğini sadece endüstriyel makinelerinin olup olması açısından değerlendirilmemeli. Sadece insan faktörünün varlığının oluşabilecek tehlikelerin kaynağı adına önemli bir faktör olduğu unutmamalı.

      İşverenlerin maliyetleri sadece iş güvenliği çalışmalarına yapılan masraflar olarak görmesi ve bu konuda basit çözümlerin dahi ertelenmesi/gerçekleştirilmemesi.

      Ergonomik, kas iskelet sistemi hastalıklarının oluşturabileceği potansiyel tehlikeler.

 Perakende sektöründe iş sağlığı ve güvenliği açısından

beklentiler-yapılması gerekenler;

Ø  Perakende sektörünün çalışanlarını korurken işverenin de mağduriyetini engelleyecek daha kapsamlı mevzuat çalışmaları yapılmalı.

Ø  Devlet teşvikleri açısından işverenlere (iş güvenliği alanında) verilmesi planlanan bazı imtiyazlar sadece tek parametre olarak, iş kazaları dikkate alınarak düşünülmemelidir. Zira, iş güvenliği konusunda üzerinde düşeni yapan fakat resmi kayıtlara en ufak iş kazasını dahi bildiren işverenler bir nevi cezalandırılmış olabileceği için daha kapsamlı ve işletmelerde iş güvenliği kültürü oluşturma adına neler yapılacağı devletin yetkili makamları tarafından tekrar masaya yatırılmalıdır.

Ø  Yayımlanan mevzuatların hazırlık aşamasında ( özellikle sektörsel olarak ilgili şirketler ile) ilgili bakanlıkların yapacağı çalıştay /toplantılar söz konusu kanuni hükümlerin (Kanun-yönetmelik-tebliği-tüzük vs …) işletmelerde daha kısa zamanda ve daha verimli bir şekilde benimseneceği dikkate değer ayrı bir konu olarak ele alınmalıdır.

Ø  Mevzuat gereği iş güvenliği uzmanları yeri geldiğinde hizmet verdiği işvereni bakanlığa bildirmek zorunda olup, gerekli bildirimi yapmaması halinde uzmanın aleyhinde gelişebilecek olumsuzluklar yönetmelikte ifade edilmemiştir. Maalesef burada iş güvenliği tamamen iki ucu sivri bıçak misali kanuni hükmü yerine getirmesi halinde işinden olması muhtemel iken, diğer açıdan da devlet karşısında sorumluluğunu yerine getirmemiş olacağından hakkında olumsuz gelişmeler olabilecek ve yerine göre uzmanlık belgesini kaybetmeyle ile sonuçlanabilecek bir süreç ile karşı karşıya kalabilecektir. Burada yapılması gereken en önemli husus devletin, iş güvenliği uzmanından ”ispiyonculuk” yapmasını istemek yerine denetim kademesinde yer alan müfettişlerin sayısını arttırarak bunu kendisinin tespit etmesidir. Aksi takdirde, mesele olumsuzlukları “sümen altı etmekten” ileri gitmeyecektir. Yani, İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüm düzenleme ve uygulamalarda devletin koruyucu olarak aktif denetim ve gözetim yetkisi de bulunmalıdır.

Ø  Mevzuatlarda yer alan bazı dayatmacı yaklaşım ile işverenin çalışmaları düzenlemedeki alternatiflerin azalması (şöyle ki, verilecek her bir iş güvenliği eğitimlerinin en az 4 saat olarak düzenlenip, bunun mesai saatleri içerisinde olması gerektiği gibi…) Hâlbuki bu şart yerine yine mevzuatta yer alan 3 yıl içerisinde 8 saatlik eğitim verme şartı makul düzeyde bir eğitim süresi belirlenerek de gerçekleştirilebilir. Fakat 4 saat bir eğitim için pek de verimli bir zaman aralığı değildir. Suistimalleri, eğitim verimliliğini düşürmeme adına en az 60 dk olma koşulu getirilerek hem işvereni, hem iş güvenliği uzmanını, hem de işeri hekiminin usulsüz iş yapmasına yönelik girişimi başlamadan engellenmiş olacaktır

Ø  İşverenin iş güvenliği çalışmalarını ek maliyet, bir yük olarak görmesinden ziyade daha çok işin, personel verimini artıracak bir çalışma olduğunu kabul etmesi ve dolayısıyla buna bağlı olarak kazancının da (özellikle uzun vadede) doğru orantılı olarak artacağının bilincinde olması gerekmektedir. Nitekim kurumsal veya kurumsallaşma yolunda belirli çalışmalar yapan şirketlerin üzerinde durdukları “performans” çalışmasına iş güvenliği başlığını da ekleyerek, gerek iş güvenliği algısının üst yönetim tarafından ne kadar ciddiye alındığı tüm çalışanlara (ve hatta paydaşlara ki günümüzde özellikle ihracat yapan şirketlerin müşterilerinden iş güvenliğine önem vermelerinin kendileri için bir tercih seçeneği olduğunu biliyoruz)göstermiş olmak gerekse performans göstergesinde başarı grafiğini yükseltmek için iş güvenliği konusunda çalışanların ayrıca bir gayreti olacaktır ki bu da sonuçta işveren için önemli bir kazançtır.

Perakende İş Sağlığı ve Güvenliği

                                          Perakendeosgb.com , Perakendeisg.com, Perakendeisig.com

PERAKENDE MAĞAZA YÖNETİMİ: PORTÖR MUAYENELERİ KALDIRILDI

PERAKENDE MAĞAZA YÖNETİMİ: PORTÖR MUAYENELERİ KALDIRILDI: GIDA İŞ KOLUNDA ÇALIŞANLARIN PORTÖR MUAYENELERİNİN YAPILMASI KALDIRILDI. Bilindiği gibi ülkemizde başta gıda üretim ve perakende iş...

PERAKENDE’DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

6331 Sayılı Yasa kapsamında Perakende Satış Mağazalarında İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları diğer sektörlerde olduğu gibi 01 Ocak 2013’den itibaren yürürlüğe girdi.

Bu uygulamayı şirketler ister kendi elemanlarını istihdam etmek sureti ile isterse OSGB ( Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi ) firmalarından bu hizmeti satın alarak yerine getirebiliyor. Firmanın OSGB İle yerine getiriyor olması sorumluluğunu kaldırmıyor.

Şurası bir gerçektir ki, bu uygulama Ciro ve Karlılık konularında zorlanan Perakendeciler için yeni bir maliyet unsuru olmuştur. Konu iş sağlığı ve güvenliği olunca tabiî ki sektörün buna kayıtsız kalması mümkün değildir.

Bu uygulamanın cezaları ise kayıtsız kalınamayacak kadar yüksektir. Bakanlık uygulamayı internet ortamında www.isgkatip.csgb.gov.tr  sisteminden takibini yapmaktadır. Tüm sistem e-Devlet, SGK ile entegredir. Örneğin; Perakendeci  iş yerine alınacak doktoru sisteme çalışma saatlerini ve sözleşmesini girip onun e-devlet üzerinde onaylamasından sonra aktif hale gelmektedir. Böylece bakanlık İşyerine doktor ne zaman girdi, kaç saat çalışıyor görebiliyor. Böylece şirket için iş yeri doktoru çalıştırmadığı günlerin tespiti daha kolay oluyor.    

Yasa; Belirtilen amacına uygun olarak işverene açık ve kesin yükümlülükler getirmiştir.

İşverenin genel yükümlülüğü

MADDE 4- (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;

a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.

b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.

ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.

d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.

(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.

(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.

Risklerden korunma ilkeleri

MADDE 5- (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:

a) Risklerden kaçınmak.

b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.

c) Risklerle kaynağında mücadele etmek.

ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.

d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak.

e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek.

f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek.

g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek.

ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri

MADDE 6- (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;

a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.

b) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.

c) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlar.

ç) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.

d) Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.

(2) 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan doğrudan alabileceği gibi 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde de alabilir.  

(3) Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.

Yasanın belirtilen hükümleri incelendiğinde dikkat çekici olarak getirilen yükümlülüklerinden dikkat çekici olanları şunlardır;

a)      İşveren teknik gelişmelere uyum sağlamak zorundadır. Özellikle iş kolunun tehlike sınıfına göre kullanılan alet ve ekipmanın iş sağlığını tehdit ettiği durumlarda, yeni teknoloji ürünlerin kullanılması gerekeceği açıktır. Yine kullanılan ekipmandan da az tehlikeli olanı var ise onun tercih edilmesi gerekecektir. Bu sürekli olarak teknik ve teknolojik gelişimlerin takip edilmesi ve ürün alımında iş güvenliği unsurunun özellikle tercih sebebi olması düşünülecektir. Bu da makine ve teçhizat alımında belirtilen esaslara uygun hareket edilmesi sonucuna götürmektedir. Konunun ilgili satın alma birimleri ile paylaşılması işveren yararına olacaktır.

b)      Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki yükümlülüklerine uyup uymaması, işverene yasaca yüklenen yükümlülükleri işverenin bu yasaca doğan sorumluluğunu etkilemeyecektir. İşveren, işçinin davranışından ayrı olarak tamamen yasada tanımlanan yükümlülüklerine yerine getirip getirmediği yönünden sorumlu olmaya devam edecektir.

c)      İşveren, işçisini görevlendirirken, onun sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu değerlendirmek zorundadır. Bu hüküm insan kaynakları yönetiminde yeni bir bakış açışı getirmekte ve onu işverene yükümlülük olarak yüklemektedir. Yasa, işçinin, verilen görev yönünden uygunluğunun değerlendirilmesini şart koşmaktadır. İdari işler, insan kaynaklarının birimin belirtilen yasal değişiklik karşısında uyarılması, iş nitelikleri arasında yer verilmesi önem arz etmektedir.

d)     İşveren, bu yasa kapsamında alacağı önlemler, eğitimler ve sair yükümlülerin yerine getirilmesi için yapacağı masrafı işçiye yükleyemez.

Yasa ile işçilere, işyerindeki koşulların düzeltilmesini talep hakkı tanınmıştır. Bu talebe rağmen işyerinin iş sağlığı ve güvenliği konularında düzenleme yapılmaması halinde, işçinin işçilik hakları saklı kalmak kaydıyla, işi yapmama, iş yerinde güvenli alanda bekleme ve hatta işyerini terk etme hakkı tanınmaktadır. Tüm bu hallerde işçinin ücret ve diğer haklarının saklı olduğu yasada emredici şekilde izah edilmiştir.

Yasanın 25 ve 26. Maddeleri yasaya aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar konusunda düzenlemeler de getirmiştir.

Yasanın 26.maddesine göre “işyerinin tehlikeli bulunması halinde, işyerinin belli bir bölümünde veya tamamında işin durdurulmasına” karar verilecektir.

Şimdilik bu uygulama ile işyerleri 2 ana bölümde sınıflandırılmıştır.

1.      

  Tehlike Derecelerine göre,

a.       Az tehlikeli

b.      Tehlikeli

c.       Çok tehlikeli

  Çalışan Sayısına göre,

a.       50’nin altında çalışan

b.      50’nin üstünde çalışanı olan

Bu sınıflandırmaya göre ise şirketlerin bulundurması gerekli iş yeri doktoru, İş Güvenliği uzmanı ve iş yerinde yapması gerekli şeyleri belirlemiştir. ( İş sağlığı ve güvenliği kurulu, Risk Analizi, Acil Durum Eylem Planı, İş yeri karar tespit defteri, gerekli resmi bildirimler )

Satış noktalarında çalışan sayısı eğer 50’nin altında ise ve az tehlikeli sınıfta ise şimdilik kanunun geçerlilik tarihi 2016’ya ertelenmesi hakkında bir taslak var.

Eğer çalışan sayınız 50’nin altında ve iş yeriniz tehlikeli sınıfta ise ( Depolar, Et entegre tesisleri ve üretim yapılan işyerleri ) kanun kapsamındasınız veya çalışan sayınız 50’nin üstünde ve az tehlikeli  sınıfta iseniz işyerleriniz ( Genel Müdürlük, Büyük mağazalar ) yine kanun kapsamındasınız.

Burada bu işyerleri için kanun işyeri doktoru ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğu getiriyor. Bu kişilerin çalışma saatleri de kişi sayısı ve tehlike durumuna göre değişiyor.

Diyelim karar verdiniz, işyeri doktoru ve iş güvenliği uzmanı aldınız. Şimdi ne yapmak gerekiyor?

·        

•     İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturmak ve toplantı yapmak
•     İş yerlerinin risk analizleri yapmak
•     Acil eylem planlarını oluşturmak
•     İş yeri karar defterleri tutmak
•     Ortam ölçümlerini yapmak
•     Vb..

Gibi yasanın perakendeciye getirdiği bir sürü yükümlülüklerinde yapılması gerekiyor. Daha geniş bilgiler www.perakendeisg.com  ‘dan takip edilebilir. 

Aldığımız duyumlar Temmuz ayından itibaren denetimlerin artacağı yönünde, Perakendecilerin büyük cezalara maruz kalmaması için bir an önce yükümlülüklerini yerine getirmesinde fayda vardır.

Genellikle perakendeciler OSGB Firmalarını tercih ederek onların bu konudaki uzmanlıkları ile

yükümlülüklerini daha hızlı yerine getirmektedirler.

6331 Sayılı İSG Kanunu’ndaki İdari Para Cezaları

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ CEZALARI

ÇALIŞAN SAYISI VE İŞYERİ TEHLİKELERİNE GÖRE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAŞLANGIÇ TARİHLERİ