Bu uygulamayı
şirketler ister kendi elemanlarını istihdam etmek sureti ile isterse OSGB (
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi ) firmalarından bu hizmeti satın alarak yerine
getirebiliyor. Firmanın OSGB İle yerine getiriyor olması sorumluluğunu
kaldırmıyor.
Şurası bir
gerçektir ki, bu uygulama Ciro ve Karlılık konularında zorlanan Perakendeciler
için yeni bir maliyet unsuru olmuştur. Konu iş sağlığı ve güvenliği olunca
tabiî ki sektörün buna kayıtsız kalması mümkün değildir.
Bu uygulamanın
cezaları ise kayıtsız kalınamayacak kadar yüksektir. Bakanlık uygulamayı
internet ortamında www.isgkatip.csgb.gov.tr sisteminden takibini yapmaktadır. Tüm sistem
e-Devlet, SGK ile entegredir. Örneğin; Perakendeci iş yerine alınacak doktoru sisteme çalışma
saatlerini ve sözleşmesini girip onun e-devlet üzerinde onaylamasından sonra
aktif hale gelmektedir. Böylece bakanlık İşyerine doktor ne zaman girdi, kaç
saat çalışıyor görebiliyor. Böylece şirket için iş yeri doktoru çalıştırmadığı
günlerin tespiti daha kolay oluyor.
Yasa; Belirtilen
amacına uygun olarak işverene açık ve kesin yükümlülükler getirmiştir.
İşverenin genel yükümlülüğü
MADDE 4- (1)
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup
bu çerçevede;
a) Mesleki risklerin
önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması,
organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve
güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut
durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan
iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve
uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk
değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) Çalışana görev
verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve
talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan
yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
Risklerden korunma
ilkeleri
MADDE 5- (1)
İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde
bulundurulur:
a) Risklerden
kaçınmak.
b) Kaçınılması
mümkün olmayan riskleri analiz etmek.
c) Risklerle
kaynağında mücadele etmek.
ç) İşin kişilere
uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma
şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze
çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek,
önlenemiyor ise en aza indirmek.
d) Teknik
gelişmelere uyum sağlamak.
e) Tehlikeli olanı,
tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek.
f) Teknoloji, iş
organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili
faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası
geliştirmek.
g) Toplu korunma
tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek.
ğ) Çalışanlara uygun
talimatlar vermek.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri
MADDE 6- (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;
a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.
b)
Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini
yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün
ihtiyaçlarını karşılar.
c) İşyerinde sağlık
ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu
sağlar.
ç)
Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen
tedbirleri yerine getirir.
d) Çalışanların
sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular
hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları,
başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların
işverenlerini bilgilendirir.
(2) 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan doğrudan alabileceği gibi 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde de alabilir.
(3) Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.
Yasanın belirtilen hükümleri incelendiğinde dikkat çekici olarak getirilen yükümlülüklerinden dikkat çekici olanları şunlardır;
a)
İşveren teknik gelişmelere uyum sağlamak zorundadır. Özellikle iş kolunun
tehlike sınıfına göre kullanılan alet ve ekipmanın iş sağlığını tehdit ettiği
durumlarda, yeni teknoloji ürünlerin kullanılması gerekeceği açıktır. Yine
kullanılan ekipmandan da az tehlikeli olanı var ise onun tercih edilmesi
gerekecektir. Bu sürekli olarak teknik ve teknolojik gelişimlerin takip
edilmesi ve ürün alımında iş güvenliği unsurunun özellikle tercih sebebi olması
düşünülecektir. Bu da makine ve teçhizat alımında belirtilen esaslara uygun
hareket edilmesi sonucuna götürmektedir. Konunun ilgili satın alma birimleri
ile paylaşılması işveren yararına olacaktır.
b)
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki yükümlülüklerine uyup
uymaması, işverene yasaca yüklenen yükümlülükleri işverenin bu yasaca doğan
sorumluluğunu etkilemeyecektir. İşveren, işçinin davranışından ayrı olarak
tamamen yasada tanımlanan yükümlülüklerine yerine getirip getirmediği yönünden
sorumlu olmaya devam edecektir.
c)
İşveren, işçisini görevlendirirken, onun sağlık ve güvenlik yönünden işe
uygunluğunu değerlendirmek zorundadır. Bu hüküm insan kaynakları yönetiminde
yeni bir bakış açışı getirmekte ve onu işverene yükümlülük olarak
yüklemektedir. Yasa, işçinin, verilen görev yönünden uygunluğunun
değerlendirilmesini şart koşmaktadır. İdari işler, insan kaynaklarının birimin
belirtilen yasal değişiklik karşısında uyarılması, iş nitelikleri arasında yer
verilmesi önem arz etmektedir.
d)
İşveren, bu yasa kapsamında alacağı önlemler, eğitimler ve sair yükümlülerin
yerine getirilmesi için yapacağı masrafı işçiye yükleyemez.
Yasa ile işçilere,
işyerindeki koşulların düzeltilmesini talep hakkı tanınmıştır. Bu talebe rağmen
işyerinin iş sağlığı ve güvenliği konularında düzenleme yapılmaması halinde,
işçinin işçilik hakları saklı kalmak kaydıyla, işi yapmama, iş yerinde güvenli
alanda bekleme ve hatta işyerini terk etme hakkı tanınmaktadır. Tüm bu hallerde
işçinin ücret ve diğer haklarının saklı olduğu yasada emredici şekilde izah
edilmiştir.
Yasanın 25 ve 26.
Maddeleri yasaya aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar konusunda
düzenlemeler de getirmiştir.
Yasanın 26.maddesine göre “işyerinin tehlikeli bulunması halinde, işyerinin belli bir bölümünde veya tamamında işin durdurulmasına” karar verilecektir.
Şimdilik bu
uygulama ile işyerleri 2 ana bölümde sınıflandırılmıştır.
1.
Tehlike Derecelerine göre,
a.
Az tehlikeli
b.
Tehlikeli
c.
Çok tehlikeli
Çalışan Sayısına göre,
a.
50’nin altında çalışan
b.
50’nin üstünde çalışanı olan
Bu sınıflandırmaya göre ise şirketlerin bulundurması gerekli iş yeri
doktoru, İş Güvenliği uzmanı ve iş yerinde yapması gerekli şeyleri
belirlemiştir. ( İş sağlığı ve güvenliği kurulu, Risk Analizi, Acil Durum Eylem
Planı, İş yeri karar tespit defteri, gerekli resmi bildirimler )
Satış
noktalarında çalışan sayısı eğer 50’nin altında ise ve az tehlikeli sınıfta ise
şimdilik kanunun geçerlilik tarihi 2016’ya ertelenmesi hakkında bir taslak var.
Eğer çalışan
sayınız 50’nin altında ve iş yeriniz tehlikeli sınıfta ise ( Depolar, Et
entegre tesisleri ve üretim yapılan işyerleri ) kanun kapsamındasınız veya
çalışan sayınız 50’nin üstünde ve az tehlikeli
sınıfta iseniz işyerleriniz ( Genel Müdürlük, Büyük mağazalar ) yine
kanun kapsamındasınız.
Burada bu
işyerleri için kanun işyeri doktoru ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma
zorunluluğu getiriyor. Bu kişilerin çalışma saatleri de kişi sayısı ve tehlike
durumuna göre değişiyor.
Diyelim karar
verdiniz, işyeri doktoru ve iş güvenliği uzmanı aldınız. Şimdi ne yapmak
gerekiyor?
·
- İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturmak ve toplantı yapmak
- İş yerlerinin risk analizleri yapmak
- Acil eylem planlarını oluşturmak
- İş yeri karar defterleri tutmak
- Ortam ölçümlerini yapmak
- Vb..
Gibi yasanın
perakendeciye getirdiği bir sürü yükümlülüklerinde yapılması gerekiyor. Daha
geniş bilgiler www.perakendeisg.com
‘dan takip
edilebilir.
Aldığımız
duyumlar Temmuz ayından itibaren denetimlerin artacağı yönünde,
Perakendecilerin büyük cezalara maruz kalmaması için bir an önce
yükümlülüklerini yerine getirmesinde fayda vardır.
Genellikle
perakendeciler OSGB Firmalarını tercih ederek onların bu konudaki uzmanlıkları
ile
yükümlülüklerini
daha hızlı yerine getirmektedirler.
